: Rabbimiz Ahzap suresinin 36. ayetinde “Allah ve elçisi bir işe hükmettiği zaman erkek ve kadın müminlerin seçme hakkı yoktur. Kim Allah ve Resulü’ne karşı gelirse, apaçık bir sapıklığa düşmüş olur” buyurulmaktadır. Burada Peygamberin hükmetmesi nedir? Günümüze bu ayeti nasıl taşıyacağız? Peygamber Allah’ın hükmünden ayrı bir hüküm koyabilir şeklinde mi anlayacağız?
Cevap: Allah (c.c), Peygamberlerin görev ve sorumluluklarıyla ilgili olarak şöyle buyuruyor “Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O’nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır. Doğrusu Allah kafirler topluluğunu doğru yola erdirmez”(5/67). Bununla birlikte Peygamber (a.s)’a insanlarla muhatap olurken nerede duracağını ve kimin adına konuşacağını belirleyen bir ilkeyi daha hatırlatıyor ve şöyle buyuruyor:
“Ben size Rabbimin gönderdiklerini tebliğ ediyorum, size öğüt veriyorum ve ben Allah’tan (gelen bilgi ile) sizin bilmediklerinizi biliyorum (7/62). Peygamberler toplumun karşısına çıktığı günden itibaren elçi olarak yapıp ettiklerinin hepsini Allah için yaptıklarını hem kendi kelimeleri ile ifade etmiş hem de yukarıda ki ayetler de olduğu gibi aldığı vahiyleri okuyarak açıklamıştır. Hiçbir zaman bunları kendine mal etmemiş ve insanları kendine çağırmamıştır. Allah’ın kulu ve elçisi olduğunu, dinin Allah’a mahsus olduğunu, İnananların ilki olmakla emrolunduğunu ve bunları söylemeye Rabbi tarafından memur edildiğini okuduğu vahyin tarihi seyri içerisinde devamlı hatırlatmıştır.
Bununla birlikte sadece sorunuza konu olan ayeti değil Kur’an’ın bütününü hem zamanımıza hem de tüm zamanlara taşımanın inananlara verilmiş bir görev olduğunun idraki içinde olmalıyız. Kur’an tarihin bir döneminde yaşanan hayatın içine gönderilmiştir. Bu yaşam tarzını insanlara anlatan, yaşayan ve insanları da buna göre yaşamaya çağıran Peygamber, bu fikrin uygulayıcısı idi. Yüklenmiş olduğu misyon gereği şahsında şu sıfatları da toplamış oluyordu: Peygamberlik, liderlik, hakimlik, komutanlık ve aile reisliği. Böylece bugünkü manada yasama hariç yürütme ve yargıyı Allah’ın elçisi yalnız başına yapmaya çalışıyordu. İslam’da yasama esas itibariyle vahye dayanması nedeniyle ilahidir. Ancak yürütme gerçekleştirilirken ameli konularda ilgili hüküm yoksa, içtihatlar yapılarak meselelere çözümler getirilir. Ancak içtihat meşruiyetini vahyin ilkelerine uygunluğundan alır. Kur’an’ın belirlediği hukukun ilkelerine aykırı olamaz. Bu nedenle içtihatlar içinde esas belirleyici kriter Kur’an’dır.
Peygamber yaşadığı toplumda yüklendiği bu sorumluluklarını yerine getirirken
herhangi bir konuda hükmünü verdiği zaman kadın ve erkek müminler için muhayyerlik yoktur. Allah’ın koyduğu yasayı insanlara hem tebliğ eden, hem de uygulayan Allah’ın elçisi olduğuna göre bu hüküm karşısında insanlar muhayyer olabilir mi? İşte böyle bir durumda hükme karşı gelen “sapıklığa düşmekle” nitelendirilmektedir.
Burada bilinmelidir ki, elçinin hükmetmesi kendisini elçi seçenin hükmünden başka bir şey değildir. Allah’ın o konudaki hükmü ne ise Peygamber de onunla hükmediyor. İcraatı yapan Peygamber olduğu için böyle ifade edilmektedir.
Bununla birlikte toplumun lideri, ordunun komutanı olarak savaşa veya barışa verdiği kararlar konusunda da durum aynıdır. Kur’an’da bu hadiselerle ilgili birebir hüküm olmaması asla muhayyerliği gerektirmez. Bu konuda genel kural şudur: Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygambere itaat edin ve sizden olan emir sahiplerine de itaat edin. Eğer herhangi bir konuda ayrılığa düşerseniz, onu Allah’a ve Peygambere arz edin. Eğer Allah’a ve Ahiret gününe inanıyorsanız bu sizin için daha hayırlı ve netice bakımından daha güzeldir.”(4/59)
Burada yine Allah’a ve Resul’e arz etmeyi farklı zeminlere çekmemek için Allah (c.c) şöyle buyuruyor:
“Kim peygambere itaat ederse Allah’a itaat etmiş olur. Kim de yüz çevirirse (yani kim de peygambere isyan ederse Allah’a isyan etmiş olur. Fakat sen müteessir olma) biz seni onlara koruyucu göndermedik.”(4/80)
Bunun böyle anlaşılması gerekir. Devletler hukukunda da bugün dahi durum böyle değil mi? Bir devletin elçisi olan kimse o devleti temsil eder. Onun söylediği, söz verdiği beyanat lehte ve aleyhte o devleti bağlayıcıdır. Bu göreve atanan kimse de bunun bilincinde olarak konuşur. Yine ona yapılan iltifat ve hakarette temsil ettiği devlete yapılmış kabul edilir. Durumun anlaşılması açısından bu konu bu minval üzere düşünülmelidir.
Peygamberlerin kendilerine mahsus Allah tarafından seçilerek verilmiş olan elçilik sıfatı dışındaki sıfatları, Peygamberlerden sonra bu devleti ve toplumu sevk ve idare edecek olan Emir el-Mü’minin için de aynen geçerlidir. Bu makama müminler tarafından getirilmiş olan kimseler de Allah’ın vahyinden hareketle bu görevi icra edecektir. Bu nedenledir ki, emirin hükmü / kararı gizli ve açık müslümanları ve tüm toplumu bağlayıcıdır. (4/59)
Bununla birlikte Kur’an’ın bütün ayetleri inmiş olduğu asra, mevzu bahis olan olaya, muayyen bir zemine ve zamana mahsus değildir. Kıyamete kadar insanlara yol gösteren bir rehber, hakkı ve batılı ortaya koyan Furkan, inananlar için Rablerinden bir öğüt, dünya ve ahiret saadeti sunan bir yaşam tarzı olmaya devam edecektir.
Sorunuzun son cümlesiyle alakalı ”Peygamberlerin Allah’ın dinine ilavelerde bulunması“ gibi bir anlayışın İslam’da kabulü mümkün değildir. Dinin sahibi olan Allah, “dini Allah’a has kılmayı”(39/2, 11, 14, 40/65, 7/29), “emrolunduğu gibi doğru olmayı”(11/112), “dinini tamamlayıp kemale erdirdiğini”(5/3), “peygamberin görevinin Allah’tan aldığını tebliğ etmek olduğunu”(7/68, 5/92) bildirmiştir.
“Ey Muhammed! Sen dosdoğru bir yoldasın. Sana vahyedilene sımsıkı sarıl. Bu Kur’an sana ve kavmine bir öğüttür. Hepiniz ondan sorumlu tutulacaksınız”(43/43-44) buyurmuştur.
Peygamber (a.s) da O’na sarılmış, Kur’an’ı ahlak edinmiş ve bir ömür boyu da bu sünnetinden ayrılmamıştır. Onu dine ilaveler yapmakla itham etmek, Peygambere yapılan en büyük haksızlıktır.
