Kazakistan’da LPG fiyatlarındaki artışın ardından Pazar günü Zhanaozen şehrinde başlayan protesto hareketi, Salı gecesi ekonominin başkenti ve ülkenin en büyük şehri Almatı’ya da sıçradı.
Binlerce protestocu belediye binasını bastı ve polisin şok bombası ve göz yaşartıcı gaz atmasına rağmen içeri girmeyi başardı.
Protestoların patlak vermesinin ardından 200’den fazla kişi gözaltına alındı.
Ülkede 10 yıl önce, petrol zengini Zhanaozen şehrinde petrol işçileri düşük maaş ve çalışma koşulları nedeniyle greve gitmiş, polisin şiddet kullanması nedeniyle 14 kişi hayatını kaybetmişti.
Ancak bu sefer, binlerce protestocunun sokaklara çıkış nedeni, birçoğunun arabalarını çalıştırmak için kullandığı akaryakıt fiyatlarındaki yüksek artıştı.
Geçtiğimiz yıl, Kazakistan’da enerji sektöründe yaşanan kriz, başta yeterli elektrik üretememek ve elektrik kesintisini telafi etmek için Rusya’ya güvenmek zorunda kalmak gibi birden fazla etkiye neden oldu.
Yakıtın yanı sıra gıda fiyatları da o kadar arttı ki, geçen sonbaharda hükümet çiftlik hayvanları ve diğer küçükbaş hayvanların yanı sıra patates ve havuç ihracatını yasakladı.
Siyasi kavşak
Mevcut kriz, ülkede siyasi iktidar değişiminin yaşandığı bir dönemde yaşandı.
Eski Sovyet cumhuriyeti olan ülke, 30 yıl boyunca Kazakistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından yönetildi.
Sağlık sorunları nedeniyle 2019’da istifa eden Nazarbayev’in yerine Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev (68) geldi.
Nazarbayev’in iktidarı, insan haklarına yönelik katı politikaları nedeniyle ülkesinde otoriter bir iz bıraktı.
Ancak aynı zamanda, yönetim yıllarında petrol ve gaz sektöründe Batılı yatırımları çekmeyi ve böylece halkı için zenginlik yaratmayı başardı.
Nazarbayev ayrıca başkenti Almatı’dan, kendi onuruna ismi Nur Sultan olarak değiştirilen Astana şehrine taşıdı.
1991’de bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana ülkeyi yöneten ikinci kişi olan Cumhurbaşkanı Tokayev, protestoları ülke tarihinde ‘karanlık bir dönem’ olarak nitelendirerek sert bir yanıt verme sözü verdi
Tokayev dün erken saatlerde yaptığı konuşmada, “Cumhurbaşkanı olarak vatandaşlarımızın güvenliğini ve emniyetini korumakla yükümlüyüm. Kazakistan’ın toprak bütünlüğünden endişe duyuyorum” diyerek, söz konusu eylemlerin, finans desteğiyle motive olan komplocuların dikkatlice hazırladığı bir planın varlığını ortaya koyduğunu ifade etti.
Göstericiler, Nazarbayev’e atıfta bulunarak ‘Hükümet istifa etsin’ ve ‘Yaşlı adam gitsin’ gibi hükümet karşıtı sloganlar attılar.
Cumhurbaşkanı artan huzursuzluğu yatıştırmak amacıyla Milli Güvenlik Konseyi Başkanı olan Nazarbayev’i görevden aldığını ve bu görevi kendisinin yürüteceğini duyurdu
