Şirki ayakta tutan sapma: Uzak Tanrı inancı

“Uzak Tanrı” inanışı aracıları, aracılar da şirki beraberinde getirmektedir. Peki, kendisini Allah’a uzak sayan bir kişi nasıl bir mantık yürütmektedir ve neden bir aracıya gereksinim duymaktadır? Allah ile arasına aracı edinen kişiler kendilerini genellikle şöyle savunurlar:

“Allah tıpkı bir şirketin müdürü gibidir. Bizim eksiğimiz ve kusurumuz çok olduğundan doğrudan müdürün huzuruna çıkmaya yüzümüz yoktur, bizim yerimize veliler, nebiler arabuluculuk yaparlar ve şefaat ederler. Mesela müdür ile aramızda santral, güvenlik, yardımcı, bu müdürün eşi vs. vardır. Pat diye müdürün huzuruna çıkılmaz bu yüzden aradaki aracılara zorunlu olarak ihtiyaç vardır. Onların aracılığı ile işlerimiz yürür, ihtiyaçlarımızı onları kullanarak bildirirsek müdür bu kişileri kırmayacağından onların hatırına isteklerimize olumlu cevap verilecektir.”

Aşağı-yukarı tüm aracı edinenler benzeri gerekçeler öne sürerler. Ancak kıyaslama her açıdan yanlıştır. Her şeyden önce Allah işlerini tek başına idare edemeyen bir vali, padişah ya da müdür değildir. Bu yüzden şirket kurmaz ve yapacağı işler için kimseden yardım almaz, her şeye gücü yetmektedir. Yine Allah’ın santrale ihtiyacı yoktur, zaten her şeyi duyar ve kimseden zarar görmesi söz konusu olmadığından güvenliğe ihtiyacı yoktur. Allah hiç kimsenin duygusal baskısı ile karar vermez ya da verdiği kararı değiştirmez. Konu bu derece açıkken âlemlerin Rabbi olan Allah’ı, kendi sıkıntısını bile gideremeyen fani bir varlıkla kıyaslamak, şirk değilse şirk nedir?![1]

“Yaratan, yaratamayana benzer mi? Hiç düşünmüyor musunuz?” (Nahl, 17).

“Eğer sen, bir şeyhe bağlanmadan bin sene kendi başına Allah’a kavuşmak için inleyip dursan, böylece o Mevla Teala’yı bulman mümkün değildir. Sen, o padişahlar padişahı olan Mevla Teala’yı, onun aynası mesabesinde olan kâmil insandan gözet. O kâmil insanın gönlüne girerek, Mevla’ya varan yolu bul. Hemen onlara gönül bağlayıp (rabıta edip) Hakka gidelim.”[2]

Hani Allah bizlere şahdamarımızdan daha yakındı? Siz Allah ile kulları arasına bin yıldan fazla mesafe koyacaksınız ve bunu Kur’an tefsiri diye insanlara aktaracaksınız. Kur’an’a yapılan bu saygısızlık elbette ki Allah tarafından cezasız bırakılmayacaktır. Tek başına Allah’a ulaşamama inancı Hıristiyanlıkta mevcut olup alıntıda görüldüğü gibi Müslümanların arasına hatta tefsirlere sokuşturulmuştur. Hıristiyanlar şöyle derler:

Görüldüğü gibi Hıristiyanların Azizlere bakışı ile Müslümanım diyen bazı kimselerin velilere bakışı neredeyse aynıdır. Onlardaki aracılık inancı maalesef bize de bulaşmıştır. Özellikle de tarikatçı çevreler Azizler için icat edilen arabuluculuk-şefaatçilik görevini evliya-veli adı altında Müslümanlar arasında yaymaktadırlar.

O, merhamet edenlerin en merhametlisi olduğu için kulu ile arasına aracılar edinmez ve bizzat kendisi ilgilenir. Sizin aracı edindiğiniz kişiler de O’nun rahmetine muhtaçtır. O, kimseyi dışlamaz tersine yukarıdaki anlayış Allah’ı dışlamaktır, zira artık kişi için önemli olan Allah’ın değil aracı edindiği şahsın rızasıdır. Bu tür örneklemeler ile aracı şahıs zamanla ilahlaştırılıp Allah’ın yerini almakta ve artık doğrudan ondan medet umulmaktadır. Allah yerine Hz. İsa’ya yalvaranların durumu buna örnektir. Böyle bir örnek vermenin bizzat kendisi, Allah’ı kullara benzettiği için şirktir. Hiç Allah aciz bir müdür ya da vali ile kıyas edilir mi? O, bizi bu konuda şöyle uyarmıştır:

“Allah ile birlikte, onlara göklerden ve yerden verecek hiç rızka sahip olmayan ve vermeye de gücü yetmeyenlere kulluk ediyorlar. Allah hakkında örnekler göstermeyin. Allah elbette bilir fakat siz bilmezsiniz.” (Nahl, 73-74).

İki şey arasında kıyas yapılabilmesi için aralarında birtakım benzerlikler olması şarttır. Kıyaslamayı yapan, her şeyden önce “Allah mı kullarına benziyor yoksa kullar mı Allah’a benziyor?” sorunun cevabını vermek zorundadır. Allah ile kulları arasında bir benzerlik olamayacağına göre, az önce işaret edilen kıyaslamanın da dinde yeri olamaz. Kur’ân bu konuda son derece açık mesaj vermektedir:

Şirkin bu türü dindar kesim arasında daha yaygındır. Allah’ı yaratılmış varlıklara benzeten her örnekleme şirktir. Yukarıdaki örnekleme açıkça “şirki, şirk ile delillendirmektir.” Zira kişinin Allah ile arasında aracı kabul etmesi şirktir, onu savunmak için verilen örnek daha açık şirktir.

Allah hakkında yapılan kıyaslamalar ve akıl yürütmelerin hiçbiri Kur’an temelli değildir. Sadece vehimdir ve kişinin kendi kendisini aldatmak için ürettiği kurgulardır. Allah kendisini tanıtmıştır:

“O’nu kabul ettikten sonra Allah hakkında tartışanların bütün delilleri Rableri katında geçersizdir, boştur. [O’nun] gazabı üzerlerine çökecektir ve onları şiddetli bir azap beklemektedir” (Şura,16).

Görüldüğü gibi Allah kendisi hakkında akıl yürütmeleri değil, yine kendi kitabını delil kabul etmektedir. Allah böyle kıyaslamaları geçersiz sayıyorsa elbette bizim için de hiçbir değeri yoktur. Allah kimse ile arasına mesafe koymaz ve yaklaştırıcılar edinmez. O’nunla kulları arasında “ara” yok ki, aracıya gerek duyulsun.