“Aslında dostluk, yeryüzündeki ve gökyüzündeki her şeyin karşılıklı iyi niyet ve şefkat hisleriyle uzlaşmasından başka bir şey değildir; bilgelik hariç, ölümsüz tanrılar tarafından insanoğluna bundan daha iyi bir armağan bahşedilmiş midir, bilmem.
Cicero.
“Erdem işareti belirdiğinde sıkı bir dostluk olur. Ruh erdemin etkisiyle kendisine benzeyen başka bir ruha yaklaşır ve ona bağlanır. Onunla temas edince de kaçınılmaz olarak sevgi doğar” demiştir Laelius.
“Birisi göğe yükselerek evrenin doğasını ve yıldızların güzelliğini seyretseydi, bu manzara onda keyif veren bir hayranlık uyandırmazdı. Oysa yanında gördüklerini anlatacağı biri olsaydı, bu en güzel manzara olurdu.”
Tarentumlu Archytas
Dostluğu birkaç filozof böyle tarif etmektedir. İlkeleri kuralları esasları insanlar tarafından oluşturulan dostlukların sıhhati, geleceği, yaşana bilirliği tartışılabilir, tartışılmalıdır da! İnsanların algıları anlayışları kültürel coğrafi faktörler değişkenlik arz etmekte olduğu için.
İki insanın kendileri tarafından ortaya konulan dostluk ilkeleri, iki taraflı veya tek taraflı bozulmaya müsaittir. Veya bazı zorlama ilkelerin eskimesi, geçersizliği, yeniden elden geçirilmeye müsait oluşu bu ilkelerin tez zamanda geçerliliğini kaybedeceği realitedir. Kanunlarla oluşturulabilecek dostluklar da benzer durumdadır. Akıl ve vicdanla üretilen dostluk ilkeleri, İman olmadığı için, imana dayanak referans verilmediğinden yine tez zamanda eskiyecek, bozulacak, tarafların üzülmesine, dostlukların bitmesine, hatta düşmanlıklara dönüşebilmesine sebep olacaktır.
Dostluk kuralları tek elden tarafsız veya kendi tarafından (Allah) eli ile oluşmak durumundadır. Onun kuralları ilkeleri, İman ile teçhiz edildiğinde eskimeyecek, tarafların bağımlı olmasına tesir edecektir. Bağımlı (iman) ilkeleri gibi saygın olduğunda, her taraf, taraflar ona uymayı daha çabuk ve kolay sindirebileceklerdir.
Kapsama alanı çok geniş ve sağlıklı olması bakımından dostluk kuralları ihlalinde tarafların toplumsal kınanmayı hak etmesi, ihlali asgariye indirebilecek faktörlerdir.
İslam ansiklopedisinde dostluk; Farsçada “seven, sevgili, yâr” anlamındaki dost kelimesinden gelen dostluk İslâmî literatürde sadakat, uhuvvet, meveddet, sohbet gibi değişik kelimelerle ifade edilmiş, ayrıca veli ve Refik kelimeleri başka anlamları yanında “dost” manasında da kullanılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de bu anlamda en çok geçen kelime velîdir.
Velî tekil ve çoğul olarak (evliyâ) yer aldığı seksen yedi âyetin kırk altısında Allah’ın insanlara dostluğu (meselâ bk. en-Nisâ 4/45, 75, 119, 123, 173), iki âyette insanların Allah’a dostlukları (Yûnus 10/62;el-Cum‘a 62/6), on âyette insanlarla şeytan arasındaki dostluk (meselâ bk. en-Nisâ 4/76; el-A‘râf 7/27, 30), diğerlerinde ise iyi veya kötüler arasındaki dostluklar (meselâ bk. en-Nisâ 4/139, 144; el-Enfâl 8/72) için kullanılmıştır.
Bu ayetlerin çoğunda insanlara, müminlere ve Peygamber’e yardımcı olacak, onları koruyacak, bağışlayacak, karanlıklardan aydınlığa çıkaracak olan gerçek dostun Allah olduğu, insanların bu anlamda Allah’tan başka dostları bulunmadığı ifade edilmekte, böylece onların gerçek ve ebedî dost olarak Allah’ı bilmeleri, O’na dayanıp güvenmeleri öğütlenmektedir.
Allah ile dost olan insanların birbiri ile dostluğu kolay ve ibadet niteliği arz eder. Tabi ki kuralların ilkelerin zihinlerden(iman) hayata ,yaşama,pratiğe aksetmesi,dengeli sağlıklı ve kolaydır, Dostluğun kurallarını koyana karşı olan hassasiyet, kişilerin sosyal,toplumsal hayatını da sağlıklı etkileyen amillerdendir.
İnsan hayata dair ne kadar gereksinimi varsa, kendisini yaratan Allah’a sormak zorundadır. Eğer müminlik, Müslimlik iddiasında bulunuyorlarsa.
Dostlukta en önemli, en hakiki en çok titizlenmemiz gereken şey “ Güvendir.
Elbette bu güven Allah’a olduğunda onunla dostluğun temeli atılmış olur. Güven konusunda sıkıntı duyanlar, dostluğu sağlam temellere oturtamayanlardır. Veya “ Allahın dostluk kurallarını ilkelerini bilmeyenlerdir.
Öğrenmeye yanaşmamak zaten şeytanın dostluğundan razı olmakla eş anlamlıdır. Onunla dost olanların Allah ile sahte dostlukları, ağız alışkanlıkları ile ifade edilen sahte yanıltıcı sözlerdendir.
Dostu Allah olana onun dostluğu yeter. Selam olsun onlara ve tüm “Salihlere.
