Muhammed Hatemi: Yüz Yıl Geriye Gittik
Eski Cumhurbaşkanı ve reform hareketinin lideri olan Muhammed Hatemi İran’ın vatandaşlık hakları ve demokrasi konusunda yüz yıl geriye gittiğini söyledi. Belediye Meclisine girmesi engellenen gayrimüslim Yezd Milletvekili Sipenta Niknam olayına işaret ederek, “Yüzyıl önce bir din adamı mecliste Yahudi, Hıristiyan ve Zerdüşt kişilerin olmasını savunurken bugün gayrimüslim birinin Belediye Meclisi’nde bulunması İslam Cumhuriyeti adına engelleniyor.” dedi.
Sekiz ‘DEAŞ’lı İdam Edildi
7 Haziran 2017’de İran Meclisi’ne silahlı ve Ayetullah Humeyni’nin türbesine bombalı saldırı düzenleyen sekiz ‘DEAŞ unsuru’ idam edildi. Olayda 17 kişi yaşamını yitirirken çok sayıda İranlı yaralanmıştı.
Sünni Lidere Uygulanan Yasak Devam Ediyor
Sistan ve Beluçistan Eyaleti’nin yönetim merkezi olan Zahidan şehrinin Cuma imamı ve Sünnilerin dini liderinden Mevlevi Abdülhamid daha önce yaptığı açıklamalarında kendisine yurtdışından sonra yurtiçi seyahat engellerinin getirildiğini söylemişti. Yakınları Abdülhamid’in kendilerine, “Resmî olarak benim şehirlerarası yolculuk etmeme dair hiçbir hüküm bana bildirilmedi. Ancak ne zaman ki yolculuk etmek istesem engel çıkarıyorlar ve gitmeme izin vermiyorlar” dediğini aktardılar.
Şeriatmedari Erdoğan’ın Yemin Törenine Katıldı
İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari ülkesini temsilen 9 Temmuz Pazartesi günü gerçekleşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yemin törenine katıldı. Şeriatmedari aynı zamanda İran-Türkiye Ortak Ekonomi Komisyonu Başkanı’dır.
Ümit Fraksiyonundan Gensoru Tehdidi
Ümit Fraksiyonu Başkanı Muhammed Rıza Arif, devlet ekonomisinde daha ciddi bir harekete ihtiyaçları olduklarını söyledi. Hükümetin ekonomi takımının değişmesi için iki yüz milletvekilinin imza topladığına vurgu yapan Arif, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ekonomi takımını düzeltmediği takdirde meclisin gereğini yapacağı tehdidinde bulundu. Arif ayrıca, halihazırda birkaç gensorunun incelenmekte olduğunu da hatırlattı. İran’da son günlerde ekonomik sorunların artmasıyla birlikte Cumhurbaşkanı Ruhani’nin kabinede değişiklik yapması yönündeki talepler gün geçtikçe artmaktadır.
Kazerun’da Su Çatışması
Kazerun Emniyet Teşkilatı Müdürü Albay Muhammed İbadi Nejad yaptığı açıklamada 12 Temmuz Perşembe günü bölgede yasa dışı derin su kuyularını kapatmaya giden memurlarla köylüler arasında arbede çıktığını ve köylülerden bir kişinin yaralanması sonucu hayatını kaybettiğini söyledi.
Velayeti ve Netenyahu’nun Rusya’ya Eşzamanlı Seferi
İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu Rusya’ya hareket etmeden önce üst düzey Rus yetkililer ile görüştü ve haber ajanslarına göre Netenyahu bu yetkililere İran’ın Suriye’den çekilmesi gerektiğini iletti. 11 Temmuz Çarşamba günü Vladimir Putin ile Moskova’da görüşecek olan Netanyahu’nun Rusya Devlet Başkanı ile görüşeceği konular arasında ABD’nin nükleer anlaşmadan çıkmasının önemi, İran’ın Suriye’den çıkması için nasıl ikna edileceği ve Rusya’ya Ukrayna’ya müdahalesinden sonra uygulanan yaptırımlar yer alacak. Netenyahu ile eşzamanlı olarak Moskova’ya giden İran dini liderinin danışmanı Ali Ekber Velayeti ise çarşamba günü Vladimir Putin ile görüşecek ve Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin mesajını Rus Devlet Başkanına iletecek. Velayeti’nin Putin ile görüşeceği konuların ise yine ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesi ve son bölgesel ve küresel gelişmelerin olacağı belirtiliyor. Velayeti’nin Moskova’dan sonraki durağı ise Pekin olacak.
Velayeti: Putin 50 Milyar Dolarlık Petrol Yatırımı için Söz Verdi
İran Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin dış politika danışmanı Ali Ekber Velayeti, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmeden sonra “Putin’in İran’a petrol ve gaz alanında 50 milyar dolara kadar yatırım için hazır olduğunu ve bu yüksek rakamın İran’dan çekilen Avrupalı şirketler için alternatif oluşturacağını” söyledi. Rus haber ajansları Das ve Sputnik ise Putin’in sözlerini tekzip eden ya da onaylayan herhangi bir haber yayımlamadılar.
İsrail Savunma Bakanından Avrupa Ülkeleri ve İran İlişkilerine Eleştiriler
İsrail Savunma Bakanı Avidgor Lieberman 11 Temmuz Çarşamba günü yaptığı açıklamada Avrupa devletleri ve İran arasında devam eden ekonomik ilişkileri eleştirdi. Lieberman Twitter’da yaptığı açıklamasında “Avrupa devletleri İsrail’in sınır koruma gibi içişlerine karışmayı kendilerine hak görüyorlar; ancak tesettürsüz dans ettiği için 18 yaşında bir kızı hapseden Ayetullahlar rejimine para ödemeyi sorun olarak görmüyorlar” dedi. Instagram’da dans videoları paylaşan Maide Hojbari’nin tutuklanmasına, televizyonda pişmanlık videosunun yayınlanmasına ve kefaletle serbest bırakılmasına dikkat çeken İsrailli bakan “Eğer onlar [Avrupa ülkeleri] daha dürüst ve daha az ikiyüzlü olsalardı, Hamenei ve ortaklarının baskıcı ve kriminal rejimini değiştirmek için İran ile tüm bağlantılarını keserlerdi” açıklamasında bulundu.
İki Büyükelçilik Çalışanı Sınır Dışı Edildi
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İran’ın Hollanda’da bulunan büyükelçiliğindeki iki çalışanının sınır dışı edilmesini yapıcı, dostane ve mantığı olmayan, yasal dayanaktan yoksun bir davranış olarak niteledi. Behram Kasımi bu olaydan sonra Dışişleri Bakanlığı’nın Hollanda Büyükelçisi’ni çağırdığını belirtti. IRNA Haber Ajansı’ndan aktarıldığı şekliyle, Kasimi 7 Temmuz Cumartesi günü, bu olayın hemen ertesinde büyükelçiyi bakanlığa çağırmış ve “dostane olmayan bir tepki” olarak nitelediği bu davranışa karşı İran’ın resmî tepkisini göstermişti. 6 Temmuz Cuma günü Hollanda İstihbarat ve Güvenlik Servisi yaptığı açıklamada, Hollanda’da bulunan İran Büyükelçiliği’nin iki çalışanının yaklaşık bir ay önce sınır dışı edildiğini duyurmuştu. İstihbarat ve Güvenlik Servisi Sözcüsü ise iki çalışanın sınır dışı edilmelerinin nedeni konusunda bilgi veremeyeceğini açıklamıştı.
ABD’den Çin ve Rusya’ya Yaptırım Tehdidi
Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanı Steven Mnuchin Çin ve Rusya’nın İran’dan petrol almaya devam etmeleri durumunda bu ülkelere yaptırım uygulanacağını söyledi. 12 Temmuz Perşembe günü ABD Temsilciler Meclisi Mali Hizmetler Komitesinde konuşan Mnuchin Çinlilerin İran’dan petrol alımını durdurmayı kabul edip etmedikleriyle ilgili bir soruyu da cevaplandırdı. Mnuchin cevabında ABD’nin Çin dahil İran’dan petrol alan her ülkeyi yaptırım listesine alma niyetinde olduğunu belirtti.
Trump’tan Yeni İran Çıkışı
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump Brüksel’deki NATO zirvesinden ayrılmadan önce gazetecilere yaptığı açıklamada İran ile ABD arasında artan gerilime değindi. İran’ın ekonomik baskılar sonucu şimdiden büyük sorunlarla karşı karşıya kalmaya başladığını öne süren Trump “Sonunda bir şekilde benimle iletişime geçip yeni bir anlaşma yapmayı kabul ettiklerini söyleyeceklerdir” diye konuştu. İran ile ABD arasında gerilimin artığı yönündeki görüşlere katılmadığını ifade eden Trump, Tahran’ın geçmişe kıyasla şu an ABD’ye daha fazla saygı gösterdiğini savundu.
‘ABD’nin Tehdit Etmesiyle Suriye’den Çıkmayız’
Devrim Rehberi Hamenei’nin dış ilişkiler danışmanı Ali Ekber Velayeti 13 Temmuz’da yaptığı açıklamada, İran’ın Suriye’de Moskova’nın da onayıyla bulunduğunu söyledi. ABD’nin tehdidiyle Irak veya Suriye’yi terk etmeyeceklerini ifade eden Velayeti, bu iki ülkenin resmî makamlarının istemeleri halinde Irak ve Suriye’yi terk etmeye hazır olduklarını açıkladı.
İran ve Türkiye’nin Ticaretinde Gelişme
TÜİK’in yayımladığı istatistiklere göre, İran ile Türkiye arasındaki ticaret 2018’in ilk 5 ayında %3 büyüme gösterdi. İki ülke arasındaki ticaret 2018 yılının ilk 5 ayında 4,575 milyar dolara ulaştı. Bu rakam bir önceki yılın aynı döneminde 4.445 milyar dolardı. Türkiye geçen yıl ilk beş ayında İran’dan 3.159 milyar dolarlık mal ithal ederken bu yıl aynı dönemde ithalat %9 büyüme ile 3.435 milyar dolara ulaştı. İran’dan yapılan ithalatın artmasına rol oynayan önemli bir husus petrol fiyatlarındaki artış. İran’a yapılan ihracatta ise bir miktar azalma yaşandı. İran para birimi riyalin anılan dönemde TL karşısında değer kaybetmesi Türkiye’den İran’a yapılan ihracatta azalmaya neden oldu.
ABD’nin İran’a İhracatında Artış
ABD İstatistik Bürosu tarafından açıklanan son rakamlara göre ABD ile İran arasındaki ticaret hacmi yılın ilk beş ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %20 artış gösterdi. 2017 yılının ilk beş ayında 65,3 milyon dolar olan ticaret hacmi 2018 yılının ilk beş ayında 78,8 milyon dolara ulaştı. İlk beş ayda ABD’den İran’a yapılan ihracat bir önceki yıla göre %60 artarak 50 milyon doları aştığı bildirildi.
Afganlar İran’ı Terk Ediyor
Geçtiğimiz yıl İran riyali yabancı paralar karşısında ciddi değer kaybı yaşadı. Para biriminin yabancı paralara göre hızlı ve büyük miktarlarda değer kaybı en çok sabit ya da ücret gelirlileri olumsuz etkiler. İşte bu durumdan nasibini alan bir grup da İran’daki Afgan işçiler. Geçen yıl ortalama olarak 200 ABD doları muadili ücret elde eden Afgan işçiler İran para birimi cinsinden kazançları değişmezken riyalin dolar karşısında %100 civarında değer kaybetmesi ile reel olarak ücretleri 100 ABD dolarının altına düştü. İran para biriminin bu denli değer kaybetmesi neticesinde Afgan işçiler için İran’da iş bulup çalışmak artık cazip değil.
İranlılar Seyahat için Türkiye’yi Seçiyorlar
İran Turizm Geliştirme Planlama ve Destek Ofisi Sorumlusu Muhammed Sabit, İranlıların kendi ülkelerinde turistik seyahate çıkmak yerine “kaliteli ve ucuz” olması nedeniyle Türkiye’yi tercih ettiklerini belirtti. Muhammed Sabit yılda yaklaşık olarak 10 milyon İranlının iş, eğitim, turizm vb. nedenlerle yurtdışına çıktığını söyledi. Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) tarafından yapılan açıklamaya göre geçtiğimiz yıl Türkiye’ye gelen İranlı sayısının 2,5 milyon civarında olduğu ve bu bağlamda Türkiye’nin İranlılar için bir numaralı destinasyon olduğunu söyledi.
İran’ın Petrol Üretimi Azaldı
OPEC’in temmuz ayında yayımladığı rapora göre İran’ın petrol üretimi Haziran 2018’de 3,799 milyon varil ve bu rakam mayıs üretimi olan 3,822 milyon varile göre 22,7 bin varillik bir azalmaya işaret ediyor. Yaptırımların etkilerini göstermesi ile bunun daha da azalacağı tahmin ediliyor.
Emeklilerin Vahim Durumu
İran Emekli Sandığı Müdürü Cemşid Takizade, İran’da emekli vatandaşların gelirlerinin 3’te 1’ini ilaç ve tedavi masrafları için harcadıklarını belirtti. Geçen yıl yapılan bir araştırmaya göre İran’da emeklilerin %52’sinin aldığı maaşın yeterli olmadığı görülmektedir. İranlı emekliler son yıllarda Sosyal Güvenlik Örgütü ve Meclis önünde defalarca toplanarak emekliler için eşitlik yasasının uygulanması talebinde bulundular..
İran’da Halkın %80’i Yoksulluk Sınırı Altında
İran Refah Bakan Yardımcısı Ahmed Mideri, İran’daki yoksulluk ile ilgili yeni istatistikleri değerlendirdi. Uluslararası kuruluşlar tarafından İran’da gıda ihtiyacını karşılayamayan insanların toplam nüfusun %4’ünü oluşturduğunun bilindiğini belirten Ahmed Mideri, bu rakamın %2 olduğunu düşünmektedir. İran nüfusunun %33’ü de sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerden yararlanamıyor. Mideri, hükümetin özellikle petrol gelirleri ile yoksulluğun ortadan kaldırılması veya azaltılması görevine atıfta bulunarak şöyle devam etti: “Belki yoksulluğu önlemek için petrol gelirlerinden yararlanmak konusunda ihtilafa düşebiliriz ancak bu kaynaklar için fikir ayrılığına düşmememiz gerekir.”
İran’daki su krizine de değinen Mideri, İranlı vatandaşların uygun fiyatla temiz su içmesinin hakları olduğunu belirterek hükümetin su sıkıntısını ne zaman gidermeye çalışsa çaresiz kaldığını fakat firmalara ödeme yapma konusunda hiç tereddüt etmediğini söyledi.
Milletvekili Şehhab Nadiri de Refah Bakanlığını başarısızlık ile suçladı. Nadir, İran nüfusunun %80’inin yoksulluk sınırı altında yaşam sürdürdüğünü ve işsizlik sorunu ile birlikte bu durumun güvenlik sorunları ve sosyal problemleri de beraberinde getirdiğini söyledi. Nadir son olarak: “İran ABD’nin son yaptırımları karşısında zor günler geçiriyor. Yayılan yoksulluğun artmasını ve ulusal para biriminin daha fazla düşüşünü beklemeliyiz.” dedi.
Tebriz’de Şems-i Tebrizî Konferansı Düzenlendi
Şems-i Tebrizî’nin Şahsiyeti ve Eserleri Konferansı Kafkas, Anadolu ve Orta Asya Araştırmaları Enstitüsü tarafından, Tebriz Üniversitesi’nden akademisyenler, araştırmacılar ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi üyelerinin katılımıyla Tebriz Üniversitesi’nin Yabancı Diller Fakültesinde yer alan Hakanî Konferans Salonu’nda gerçekleşti. Üniversitenin Fars Dili ve Edebiyatı öğretim üyelerinden Muhammed Mehdipur ve İbrahim İkbalî, Şems-i Tebrizî’nin kişiliği hakkında konuşmalarda bulundular. Konferanstaki konuşmacılardan biri olan Azerbaycan Bilimler Akademisi Edebiyat Enstitüsü Müdürü İsa Habib Beglu de Şems-i Tebrizî’nin Azerbaycan halkı tarafından yeteri kadar iyi tanınmadığını ve eserlerinin birçoğunun Azerbaycan’da bulunmadığını belirterek bu konuda İran ile iş birliğinin önemine dikkat çekti. İsa Habib Beglu ayrıca Şems’in, Tebriz’de doğup büyümüş, burada tahsil görmüş biri olması nedeniyle Azerbaycan ile İran için müşterek bir tarihî değerden ve iki ülke arasındaki kültürel ilişkileri artırıcı bir rol oynayabilecek önemli figürlerden biri olduğunu vurguladı.
İran – Irak Savaşı’nda Ölen 56 İran Askerinin Naaşı Ülkesine Döndü
Genel Kurmay Başkanlığı Kayıp Personelin Araştırılması Karargâhı Komutanı Albay Hüseyin Işkî, Irak’ın Diyala iline bağlı Mendelî bölgesinde yapılan araştırma kazıları sonucu İran – Irak Savaşı’nda ölen 54 kayıp silahlı kuvvet personelinin naaşına ulaşıldığını açıkladı. Askerlerin naaşları, 11 Temmuz Çarşamba günü Hosrovî Sınır Kapısı’ndan yurtlarına döndü. Naaşlar defin işlemi için yurtlarına döndükleri sırada karşılama töreni düzenlendi ve ölenlerin kimliklerini teşhis amacıyla ve akrabalarına ulaşılması için tıbbî tahlil işlemleri başlatıldı. Albay Hüseyin Işkî, naaşı bulunan askerlerin İran – Irak Savaşı sırasında 1986 yılının Mart-Nisan aylarında gerçekleştirilen İran’ın Mosellim bin Akîl, Kerbalâ 6 ve Tek-i Doşmen adlı operasyonlarında ölmüş olabilecekleri açıklamasında bulundu. Aynı kazılar sonucu Irak ordusuna mensup olduğu anlaşılan 80 personelin naaşına ulaşıldığı ve bunların Irak makamlarına teslim edildiği bilgisi paylaşıldı.
